Sprzęgła samochodowe

Historia sprzęgła jest tak długa, jak historia maszyn. Choć zdarzają się skrzynie biegów, które nie mają biegów (tzw. bezstopniowe), to nie ma samochodu z silnikiem spalinowym pozbawionego sprzęgła. Sam element nie jest bardzo skomplikowany biorąc pod uwagę metodę i ideę jego działania, ale spędza sen z powiek wielu kierowcom, jeśli się zużyje i przychodzi do jego wymiany. Jak ważne są więc sprzęgła samochodowe, dlaczego są tak ważne i dlaczego jego wymiany bywają bardziej kosztowne od całego silnika?

Samo sprzęgło z definicji to mechanizm łączący wały w celu przekazywania momentu obrotowego. W motoryzacji jest to element łączący wał korbowy silnika ze skrzynią biegów. Sprzęgło jest niezbędne w samochodzie, ponieważ gdyby go nie było, samochód musiałby gasić silnik, aby się zatrzymać. Tak się oczywiście nie dzieje ponieważ istnieje właśnie ten jeden element, który potrafi zatrzymać przekazywanie mocy generowanej przez ciągle obracający się wał silnika (w wyniku spalania paliwa) na koła poprzez skrzynię biegów. Kiedy zaś chcemy ruszyć elementy sprzęgła są zwierane (dociskane do siebie) przez co moc stopniowo jest przekazywana do skrzyni biegów, a dalej – poprzez system kół zębatych różnego typu – na koła. Często mówi się o ślizgającym się sprzęgle. Oznacza to, że pomimo dociśniętych do siebie jego elementów nie dochodzi do pełnego przekazania mocy na koła. Elementy ocierają się obrotowo o siebie, tracąc przy tym energię silnika na ruch i tarcie. W takich przypadkach należy jak najszybciej ten podzespół wymienić.

Rodzaje sprzęgła

W budowie maszyn wyróżnia się co najmniej kilkanaście rodzajów sprzęgła. Mowa tu np. o rozłącznym lub nierozłącznym, przymusowym, poślizgowym, rozruchowym, przeciążeniowym itd. W praktyce w silnikach samochodowych spalinowych mamy w sprzęgle trzy główne jego elementy: tarczę, docisk i koło zamachowe zwane dwumasowym, którego zadaniem jest podtrzymanie ruchu obrotowego poprzez tłumienie drgań skrętnych. Aby zapoznać się z wszystkimi możliwymi rodzajami sprzęgła odsyłamy do literatury fachowej.

Dlaczego tak drogo?

Oczywiście „drogo” to pojęcie względne, jednak w przypadku silników spalinowych i sprzęgła samochodowego jest to jeden z droższych elementów. Samo sprzęgło samochodowe (tarcza z dociskiem i łożyskiem) nie są bardzo wygórowanymi kosztami i ceny w zależności od modelu i marki zaczynają się już od 200 – 300 zł. Problem pojawia się w większości aut wyprodukowanych po 2000 r., ponieważ jest jeszcze trzeci, wspomniany już wcześniej element – koło dwumasowe. Pozornie jest to jeden duży blok metalu, ale wewnątrz może to być bardzo skomplikowany układ tłumików drgań. W dodatku jest to element nie dający się naprawić. Ceny koła dwumasowego zaczynają się od 1 tys. złotych wzwyż i ciężko jest tu znaleźć tańszy zamiennik. Możliwe są do kupienia zaślepki, które zrzucają całe tłumienie drgań na tarczę i docisk sprzęgła, jednak może to powodować nadmierne zużywanie się pozostałych elementów całego układu od silnika po skrzynię biegów.

Kiedy wymienić sprzęgło?

Jeśli słyszymy np. na wciśniętym sprzęgle albo przy gaszeniu silnika metaliczne dzwonienie, prawdopodobnie dobiega końca życie naszej dwumasy (choć nie zawsze). Przy jego wymianie zaleca się również wymianę pozostałych elementów, czyli docisk i tarcza sprzęgła wraz z łożyskiem.

Ślizgające się sprzęgła samochodowe rozpoznajemy np. kiedy nie jesteśmy w stanie ruszyć na tzw. pół sprzęgła albo, gdy na wyższym biegu silnik nabiera obrotów a samochód trzęsie się i nie przyspiesza. Niewymienienie sprzęgła samochodowego na czas może skutkować poważną awarią skrzyni biegów, nadmiernym spalaniem albo po prostu niemożnością wrzucania biegów lub ruszenia z jedynki.

Na zakończenie jednak musimy Was trochę uspokoić, ponieważ sprzęgło samochodowe i jego dwumasa to bardzo żywotne elementy i przy odpowiedniej eksploatacji mogą przejechać z nami daleko ponad 100 tys. kilometrów.